Σαντορίνη / Ηφαίστειο / Εκρηξη

Η εποχή του χαλκού Η μεγάλη έκρηξη Ο καθηγητής Χρήστος Δούμας Το ηφαίστειο τον 20ο αιώνα

Τα νησιά της καμένης Η Ατλαντίδα Οι ανασκαφές του Ακρωτηρίου Ατλαντίδα & Αίγυπτος

Η έκρηξη της Σαντορίνης: Πολύ μεγαλύτερη από ότι πίστευαν αρχικά

Τα τελευταία χρόνια δημοσιεύτηκαν νέα στοιχεία όσον αφορά την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, η οποία θεωρείται σήμερα, ως η δεύτερη σε μέγεθος ηφαιστειακή έκρηξη στην ανθρώπινη ιστορία. Τα νέα αυτά δεδομένα προσδίδουν ακόμη μεγαλύτερο μέγεθος και εύρος στην έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας την εποχή του χαλκού.

Μετά από ερευνητικές αποστολές τον Απρίλιο και το Μάιο του 2006, επιστήμονες από το University of Rhode Island (URI) και το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών βρήκαν αποθέματα ηφαιστειακής λάβας (ελαφρόπετρα) και στάχτης (πάχους 10-80m) να εκτείνονται τουλάχιστον 20-30 km προς όλες τις κατευθύνσεις από το νησί της Σαντορίνης (Sigurdsson et al., 2006)

Εκτεταμένες περιβαλλοντικές αλλά και πολιτιστικές επιπτώσεις στις γύρω περιοχές

"Αυτά τα αποθέματα έχουν αλλάξει το τρόπο που σκεφτόμασταν όσον αφορά το συνολικό όγκο της έκρηξης καθώς και το ηφαιστειακό υλικό" είπε ο ηφαιστειολόγος Haraldur Sigurdsson από το URI.

Μέχρι το 1991 ο Sigurdsson και ο συνάδελφος του ο Steven Carey, εκτιμούσαν ότι κατά την έκρηξη του ηφαιστείου το 1600 π.Χ. εκτοξεύτηκαν από το ηφαίστειο 39 κυβικά χιλιόμετρα (km3) μάγμα και πέτρα. Σύμφωνα με τα νέα αποτελέσματα που βασίζονται στα ευρήματα θαλάσσιων αποθεμάτων, εκτιμούν πλέον ότι εκτοξεύτηκαν περίπου 60 κυβικά χιλιόμετρα (km3) ηφαιστειακό υλικό. Συγκριτικά, στην έκρηξη του Mount Tambora στην Ινδονησία το 1815, η οποία είναι η μεγαλύτερη γνωστή ηφαιστειακή έκρηξη, εκτοξεύτηκαν περίπου 100 κυβικά χιλιόμετρα ηφαιστειακού υλικού.

Μια έκρηξη τέτοιου μεγέθους σίγουρα είχε εκτεταμένες επιδράσεις στο περιβάλλον αλλά και τους πολιτισμούς των περιοχών. Ενδεικτικά, η έκρηξη στο νησί Krakatau στην Ινδονησία το 1883, δημιούργησε παλιρροιακό κύμα (τσουνάμι) ύψους περίπου 30 μέτρων, από το οποίο πέθαναν 36.000 ανθρώποι, ενώ οι πυροκλαστικές εκροές ταξίδεψαν 40 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας σκοτώνοντας περίπου 1000 ανθρώπους στα γύρω νησιά. Η έκρηξη της Θήρας είχε πιθανότατα δημιουργήσει μεγαλύτερο τσουνάμι και πυροκλαστικές εκροές που ταξίδεψαν γρηγορότερα και σε μεγαλύτερη απόσταση πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

"Με δεδομένα όσα γνωρίζουμε για την έκρηξη στο Krakatau, οι επιδράσεις της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας πρέπει να ήταν ακόμη πιο δραματικές”, είπε ο Steven Carey και συμπλήρωσε "Οι πληγείσες τότε περιοχές, ειναι πολύ περισσότερες από αυτές που υποθέταμε μέχρι σήμερα."

Εξερεύνηση του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπου

Το ηφαίστειο της Θήρας έχει εκραγεί αρκετές φορές τα τελευταία 400.000 χρόνια. Τέσσερεις από αυτές τις εκρήξεις ήταν τέτοιου μεγέθους ώστε το νησί κατέρρευσε και δημιουργήθηκαν νέοι κρατήρες. Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν ότι μια τέτοια τεράστια έκρηξη, 3600 χρόνια πριν, ήταν υπεύθυνη για την εξαφάνιση του Μινωικού πολιτισμού στην Κρήτη. Άλλοι συνδέουν την ίδια έκρηξη με την εξαφάνιση του μυθικού νησιού της Ατλαντίδας.

Φωτογραφία από το Ινστιτούτο Εξερεύνησης του University of Rhode Island (URI) Graduate School of Oceanography (GSO), και το URI Institute for Archaeological Oceanography.

Κατά την εξερεύνηση του θαλάσσιου πυθμένα γύρω από τη Σαντορίνη, οι επιστήμονες εξερεύνησαν και τον υποθαλάσσιο κρατήρα του Κολούμπου που απέχει μόλις 7 χιλιόμετρα από το νησί και είναι μέρος του ίδιου ηφαιστειακού τόξου. Εκεί ανακάλυψαν ένα ευρύ πεδίο υδροθερμικών πηγών που πρωτύτερα ήταν άγνωστες. Με τη χρήση τηλεκατευθυνόμενων υποβρύχιων οχημάτων (Remotely Operated Vehicle ή ROV) οι επιστήμονες κατέγραψαν υδροθερμικά αέρια και υγρά που εξέρχονται από τις πηγές και φτάνουν θερμοκρασίες μέχρι και 220ο C.

"Οι περισσότερες γνωστές υδροθερμικές πηγές στον κόσμο έχουν βρεθεί στη μεσο-ωκεάνια πτύχωση σε πολύ βαθιά νερά και σε περιοχές όπου υπάρχει διαχωρισμός γεωλογικών πλακών", εξηγεί ο Sigurdsson. "Το Κολούμπο και το ηφαίστειο της Σαντορίνης βρίσκονται σε ρηχά νερά και σε σημείο σύντηξης πλακών, και είναι το μόνο σημείο εκτός από την Ιαπωνία που έχουν βρεθεί πηγές υψηλής θερμοκρασίας σε τέτοιες συνθήκες".

"Η υψηλή θερμοκρασία των πηγών αυτών σημαίνει ότι το ηφαίστειο είναι ενεργό και υγιές καθώς επίσης ότι υπάρχει μάγμα κοντά στην επιφάνεια", πρόσθεσε ο Carey.

Φωτογραφία από τους Haraldur Sigurdsson, Steven Carey, Matina Alexandir και Katy Croff.

Οι επιστήμονες λένε ότι εκτός από τα υγρά και τα αέρια, από τις πηγές εξέρχονται μεγάλες ποσότητες μετάλλων, συμπεριλαμβανομένου χρυσού και ασημιού, τα οποία κατακάθονται και σχηματίζουν καμινάδες στον κρατήρα που φτάνουν μέχρι και 3 μέτρα ύψος και περίπου 2 μέτρα πλάτος. Η βάση του κρατήρα καλύπτεται από στοιβάδες κόκκινων και πορτοκαλί βακτηρίων τα οποία ζουν με τα θρεπτικά που εξέρχονται από τις πηγές. Βακτήρια επίσης καλύπτουν τις καμινάδες των πηγών.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ ΑΡΧΙΚΗ